پرسش :

شبهه: شیعیان، بلکه گروهی از مسلمانان، برای اولیای الهی نذر می‌کنند و می‌گویند: این گوسفند نذر پیامبر (ص) و یا حسین بن علی (ع) است، در حالی که نذر برای غیر خدا جایز نیست.


پاسخ :
نذر برای غیر خدا دو صورت دارد:
1. نذر کردن برای بندگان خدا به نیت تقرّب و جلب رضایت آنان (بدون توجه به خشنودی و یا خرسندی خدا).
روشن است چنین رفتاری، نوعی شرک و به منزله بت پرستی است.

2. نذر عملی خداپسندانه به خاطر تقرب به خدا و جلب رضایت او و هدیه ثواب آن به یکی از اولیای الهی تا از این رهگذر خشنودی خدا به دست آید.
بی‌شک، نذر کردن با چنین قصد و نیت پاک ، کاری پسندیده و درخور ستایش است.

آنچه موجب سؤال می‌شود، و احیاناً افراد را به اشتباه می‌اندازد، تشابه و یکسان بودن دو تعبیر در مقام نذر است.

به حکم این که «نذر» یک امر عبادی است، باید برای تقرب به خدا صورت پذیرد و «ناذر» بگوید:
«لله علیّ ان قُضیت حاجتی أن أذبح هذه الشاة للنبی (صلی الله علیه و آله)»

یعنی برای کسب رضا و تقرب به خدا تعهد می‌کنم: اگر حاجت من برآورده شد، این گوسفند را برای پیامبر ذبح کنم.

صیغه صحیح نذر این است که گفته شد، ولی غالباً مردم به خاطر ناآگاهی، یا خلاصه گویی می‌گویند: هذا للنبی، یا نذرتُ هذا للنبی.

در هر حال مورد سؤال این است که چگونه برای پیامبر نذر می‌کنند و می‌گویند: للنبی، در حالی که نذر باید برای خدا باشد.
پاسخ سؤال این است که «لام» در جمله «للّه علی» برای تقرب است چنان که قرآن می‌فرماید:
«أَنْ تَقُومُوا للّه مَثْنى وَفُرادى».[1]
« دو نفر دو نفر یا به تنهایی برای خدا قیام کنید».
در حالی که «لام» در « للنبی» لام «انتفاع» است چنان که در برخی آیات می‌خوانیم:
«إِنّما الصَدقات لِلْفُقراء والمَساکین».[2]
«زکات برای تهی‌دستان و مستمندان است».

از اینجا روشن می‌شود عمل موحدان با عمل مشرکان ، تفاوت جوهری دارد؛ آنان قربانی‌های خود را به نام بت‌ها و برای تقرب به آنان ذبح می‌کردند و قرآن در این مورد می‌فرماید:
«وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ ذلِک فِسْقٌ».[3]
«و آنچه برای بت‌ها ذبح می‌شود...این کار خروج از دین است».
در حالی که موحدان برای خدا نذر می‌کنند و نام او را به زبان می‌آورند، اما ثواب کار نیک خود را به اولیا هدیه می‌کنند و از این طریق به درگاه الهی تقرب می‌جویند.

مردی به حضور پیامبر(ص) رسید و عرض کرد: ای پیامبر خدا، مادرم از دنیا رفته است و می‌دانم اگر او زنده بود، صدقه می‌داد، اگر از طرف او صدقه بدهم او سودی می‌برد؟
رسول گرامی (ص) فرمود: آری.
آنگاه گفت: کدام یک از صدقه‌ها سود بیشتری دارد؟
فرمود: آب.
در این هنگام، سؤال کننده چاهی کند و پس از آماده شدن گفت: «هذه لأُمّ سعد»، «ثواب کندن این چاه برای مادر سعد باشد».

لام در «لأُمّ سعد» همان لام «للنبی(ص)» است.[4] که به اصطلاح «لام» انتفاع است نه لام تقرّب. ولی روح نذر این است که برای تقرّب به درگاه الهی متعهد شدم حیوانی را ذبح کنم و ثواب آن را به پیامبر اهدا کنم تا از این طریق، به درگاه خداوندی تقرب بجویم شاید خدا بیمارم را شفا دهد. 

پی‌نوشت‌ها:
[1]. سبأ/46.
[2]. توبه/60.
[3]. مائده/3.
[4]. فرقان القرآن، ص 133.

منبع: گزیده راهنمای حقیقت، آیت الله سبحانی، ص 65.